Colloquium, georganiseerd door de CCAE/B-RVDAGE/B (Conseil des Communautés Africaines en Belgique et en Europe) op 25 januari 2003

Verslag

Het colloquium vond plaats in de Auberge de Jeunesse "Jacques Brel", Rue de la Sablonniere 30 in Brussel. De titel was: "Contribution de la Femme au developpement et a la paix dans les regions en conflit".

De officiele opening werd verricht door minister Francoise Dupuis (hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek van de francofone gemeenschap).

Eerste spreekster was mevrouw Nsaraza Obotela. Zij werkt in het onderwijs aan de geneeskunde-faculteit van de Universiteit van Kisangani en is bovendien verpleegkundige. Zij is gekomen als coordinatrice van de vrouwenorganisatie AFEDECO ("Action Feminine pour le Developpement Communautaire") in Kisangani. Haar opdracht is te informeren over het werk van haar organisatie en geldelijke ondersteuning te verwerven.
Zij schetste eerst het leven in de zwaar getroffen stad Kisangani: na herhaalde oorlogen is de stad ernstig beschadigd. Bovendien wordt de bevolking uitgeknepen door allerlei onrechtvaardige belastingen. Steeds minder kinderen gaan naar school omdat hun ouders het schoolgeld niet kunnen betalen of de kinderen bij moeten dragen aan het gezinsinkomen, bijvoorbeeld door prostitutie.
Vooral voor de vrouwen zijn de gevolgen dramatisch. Als voorbeeld vertelt ze over de 6-daagse oorlog (5 - 7 juni 2000) toen Rwandese en Oegandese militairen elkaar het bezit van de stad betwistten: moeders die tijdens bombardementen rondzwierven om hun kinderen te zoeken of omkwamen toen ze voor hun gezin water haalden; vrouwen wier kind door stress voortijdig ter wereld kwam en kort na de geboorte spoedig stierf door gebrek aan elementaire verzorging. Veel vrouwen worden door militairen verkracht, anderen weten geen andere mogelijkheid dan zich te prostitueren. De AIDS is nu erg in opmars. Veel vrouwen leven zonder man, hetzij omdat de echtgenoot of zonen spoorloos verdwenen of vermoord zijn, hetzij geronseld als soldaat. Er zijn in Kisangani verscheidene vrouwen-organisaties gevormd die ondermeer voorlichtingscampagnes voeren tegen AIDS. Ze bevorderen het aanleggen van kleine groentetuintjes waarvoor de FAO zaaizaad levert, om zo de voedingstoestand te verbeteren. Of men richt bakkerijtjes op om zo wat geld te verdienen.
Het internationale kader is de strijd tegen de armoede, waarin de 'education civique' van vrouwen centraal staat. Nsaraza verwijst naar een VN-conferentie in 2002 in Nairobi.. Vrouwen genieten in Kisangani geen enkele bescherming. Zij zijn de eersten om oorlog te verafschuwen, en te willen werken aan een 'culture de la paix'.

Mevrouw Marcienne Mujawaha is Burundese, maar woont thans als vluchtelinge in Zwitserland, en is oprichtster van de Burundese asbl, 'Femme pour la Paix.'. Ze heeft al een lange geschiedenis van strijd tegen geweld achter zich. Onder premier Ndadaye was ze minister tot deze in 1993 werd vermoord. Na 3 jaar werk voor haar organisatie moest ze vluchten en zette aanvankelijk vanuit Kenya haar werk voort. Het geweld in haar land, verteerd door de hutu-tutsi tegenstelling is enorm. Men riskeert voortdurend zijn leven als men bruggen wil bouwen. Mensen denken eerder aan hun lege maag dan aan leven in vrede. Om deze dodelijk cirkel te doorbreken moet men beginnen met 'formation de femmes'. "Weiger ieder samenwerking met criminelen!" is haar devies (wat bij de zaal de vraag opriep of die wel te onderscheiden zijn). Haar organisatie geeft ook veel practische adviezen aan vrouwen, zoals betreffende hygiene en voor een betere bereiding en kweek van voedsel, zodat het milieu minder wordt belast.

Na het middaguur trad eerst op de Belgische journaliste Anne Remiche-Martynow die ondermeer wekt voor de TV en voor het 'magazine DUNIA'. Haar rappe frans was voor ondergetekende moeilijk te volgen, maar werd voorzover verstaanbaar gekenmerkt door algemene opmerkingen over de positie van de vrouw in ontwikkelingslanden.

De in Belgie levende Congolese Margaret Kabamba is werkzaam voor de IOM/Belgie, speciaal voor het programma Migration Internationale pour le Developpement en Afrique (MIDA). Zij probeert academici en andere hoger opgeleiden onder de vluchtelingen te bewegen een korte periode naar het vaderland (of een buurland) te gaan om daar hun deskundigheid ter beschikking te stellen. Ze vertelt de Faculte de Polytechnique van Unikin te hebben kunnen redden door inzet van tijdelijk overgevlogen Congolezen uit Belgie. Reis en verblijf (a 1200 euro p.m.) wordt door IOM gegarandeerd.
Vooral de geldelijke aspecten (een professeur in RDC verdient 25 euro p.m.!) leidden tot voor een buitenstaander weinig boeiende gedachtenwisselingen. Interessant was de opmerking van de Belgische journalist Roussel die met een team van PAM (Wereldvoedselorganisatie) recent Kisangani had bezocht: zulke instellingen smijten met geld, bijvoorbeeld voor onderzoek ter plekke dat men net zo goed thuis kan doen, absurde rapporten [miljoenenproject voor aanleg van 30 km weg in 5 richtingen vanuit Kis voor vrachtvervoer, terwijl Kis niet meer dan handerd vrachtwagens telt en het vervoer per fiets (!) aan talozen in Kis brood verschaft], deskundigen die 12.000 euro p.m. toucheren, etc.

De bijdrage van Nelly Koetsier over het werk van Congo-Ned werd (voor het eerst tijdens het colloquium) herhaald onderbroken met applaus. Het publiek verwelkomde speciaal de politieke keuzes die de werkgroep maakt bij de benadering van de problemen in het Grote-Merengebied.. De opstelling van de Nederlandse regering (en ngo's als NOVIB) zijn voor Congolezen, maar ook voor onze zuiderburen, onbegrijpelijk.

Tijdens het colloquium was er nog interessant theaterspel door mevrouw Stella Kitoga met compagnon. Uitgebeeld werd ondermeer een bijna-aanranding van een vrouw door een soldaat. De rollen werden echter verrassend omgekeerd en de soldaat sloeg op de vlucht.

Het 'colloquium' werd sympatiek geleid door Charles Djungu-Simba (schrijver en journalist) en elegant ondersteund door de charmante Laetitia Kalimbiriro (administratrice van CCAE/B) die ook de bijeenkomst afsloot.

Nico Dekker
28/01/03